бер бөтөн характер

цельный резиновый шланг — бер киҫәктән торған резина шланг

цельный характер — бер бөтөн характер

цельное вино — таҙа шарап

цельное молоко — айыртылмаған һөт

ровная степь — тип-тигеҙ дала

ровная линия — тура һыҙыҡ

ровные зубы — бер тигеҙ тештәр

ровный голос — бер тигеҙ тауыш

ровный шаг — бер тигеҙ аҙым

ровный характер — сабыр холоҡ

ровным счётом — тигеҙ иҫәп

ровным счётом ничего — бер нәмә лә юҡ

не ровен (не ровён) час — булмаҫ тимә, булыр ул (хәүеф белдергәндә әйтелә)

я вернулся домой, а он остался — мин өйгә ҡайттым, ә ул ҡалды

я зайду к вам не сегодня, а завтра — мин һеҙгә бөгөн түгел, ә иртәгә инеп сығырмын

до начала сеанса осталось пять минут, а людей в зал не пускают — сеанс башланырға биш минут ҡалған, ләкин халыҡты залға индермәйҙәр

он учится в вузе, а вот ты не сумел — ул юғары уҡыу йортонда уҡый, ә бына һин булдыра алманың

он человек простой, а ведь имеет вес в обществе — ул ябай кеше, ә шулай ҙа йәмғиәттә абруйы бар

и пришёл?! – А то как же! — килгәнме?! – Элбиттә!

а (не) то — юғиһә, бүтәнсә булһа

иди своей дорогой, а не то получишь от меня — юлыңда бул, юғиһә кәрәгеңде алырһың

можете остаться при своём мнении, а всё-таки я прав — үҙ фекерегеҙҙә ҡалығыҙ, ә мин барыбер хаҡлымын

отец ушёл, а сын продолжал стоять — атаһы китеп барҙы, ә улы тора бирҙе

отец развёл костёр, а дети пошли за ягодами — аталары ут яғып ебәрҙе, ә балалар еләккә китте

вдоль плетня в один ряд посажена смородина, а далее растёт какое-то дерево — ситән буйлап бер рәт ҡарағат ултыртылған, ә унан ары ниндәйҙер ағас үҫеп ултыра

сначала мы посетили выставку, а затем музей — башта күргәҙмәлә, ә һуңынан музейҙа булдыҡ

его пока никто толком не знает, а потому о нём ничего не говорят — уны әлегә бер кем йүнләп белмәй, шуға күрә уның тураһында бер нәмә әйтмәйҙәр ҙә

откололся я от своих друзей, а всё из-за тебя — дуҫтарымдан айырылдым мин, ә барыһы һинең арҡала

он ещё не приехал. А кстати, ты не забыл прихватить с собой документы? — ул әле ҡайтып етмәне. Эйткәндәй, һин үҙең менән документтарыңды алырға онотманыңмы?

а сколько я терпел – уму непостижимо! — ә мин күпме түҙҙем – аҡылға һыймаҫлыҡ!

а как ты туда попал? — ә һин нисек унда барып эләктең?

как ты сказал? – а никак! — нимә тинең? – ә бер нисек тә!

а не то сходил бы в магазин — булмаһа, магазинға барыр инең

спеши, а то опоздаешь — ашығыңҡыра, юҡһа һуңларһың

сходите туда сами, а то пошлите кого-нибудь — унда һеҙ үҙегеҙ барығыҙ, йә булмаһа берәйһен ебәрегеҙ

а? Ничего ведь не слышу, говори отчётливей — ә? Бер нәмә лә ишетмәйем бит, асығыраҡ һөйлә

что ты натворил, а? — нимә эшләнең һин, ә?

вот парень, а! — егете лә егете бит, ә!

кого осрамили ведь, а?! — кемде хур иттеләр бит, ә?!

смотри-ка, что он делает, а? — ҡара әле, нимә эшләй ул, ә?

а-а, это ты? — ә-ә, был һинме ни?

а, вот как! — ә, бына нисек!

а, вот куда вы спрятались! — әһә, бына ҡайҙа йәшенгәнһегеҙ икән!

а, мамочка! Как я рад тебя видеть! — уй, әсәкәйем! Һине күреүемә шундай шатмын!

а, вы ещё сопротивляетесь! — әһә, һеҙ ҡаршылашаһығыҙмы әле!

а! Была не была — эй! Булды ни ҙә, булманы ни

а-а-а, не трогайте меня, ради бога! — уй, алла хаҡы өсөн, миңә теймәгеҙ!

глава рода — ырыу башлығы

быть из одного рода — бер ырыуҙан булыу

обычай рода — ырыу йолаһы

табынский род — табын иләүе

знатный род — күренекле нәҫел

какого рода — заты ниндәй

он родом из Башкортостана — ул сығышы менән Башҡортостандан

разделение на роды — төрҙәргә бүленеш

роды растений — үҫемлек төрҙәре

род оружия — ҡорал төрө

род людской (человеческий) — әҙәм заты, кешелек

в некотором роде — бер ни тиклем, бер ни ҡәҙәр

в своём роде — үҙенсә, үҙенә күрә (башҡа)

в этом роде — шундайыраҡ, шулайыраҡ, шуға яҡын

от роду — тыуғандан бирле, тыумыштан

своего рода — үҙенә күрә

такого рода — шундай, уның кеүек

без роду и племени — зат-ырыуһыҙ, нәҫел-нәсәпһеҙ

на роду написано — маңлайына яҙылған

ни роду ни племени — япа-яңғыҙ

самобытная культура — үҙенсәлекле мәҙәниәт

самобытный характер — үҙенә бер төрлө холоҡ

мост выдержит нагрузку — күпер ауырлыҡты күтәрә алыр

мотор не выдержит — мотор түҙә алмаҫ

выдержать тяжёлые испытания — ауыр һынауҙарға түҙеү

он не выдержал и заплакал — ул үҙен тота алманы һәм илап ебәрҙе

выдержать экзамен — имтихан тотоу

выдержать заданные размеры — бирелгән үлсәмде тотоу

выдержать сыр — сырҙы ваҡыты еткәнсе тотоу

выдержать несколько изданий — бер нисә баҫмаһы сығыу

выдержать паузу — туҡталыш яһау

выдержать роль — аҙаҡҡаса үҙенсә тотоу

выдержать характер — бирешмәү, ныҡ тороу

душа и тело — йән һәм тән

душой и телом — йәне-тәне менән

добрая душа — изге күңелле

чёрная душа — ҡара йөрәк

вкладывать душу — күңел биреү

играть с душой — күңел биреп уйнау

душа коллектива — йәм, дәрт биреүсе, коллективты йәнләндереүсе

на улице ни души — урамда бер йән эйәһе лә юҡ

на душу населения — йән башына

душа моя — йән киҫәгем, бәғерем

бумажная душа — ҡағыҙ йән, ҡағыҙ яратыусы, бюрократ

заячья душа — ҡуян йөрәк

мёртвые души — үле (үлгән) йәндәр

в душе: — 1) күңелендә, эстән

2) күңеле (йөрәге) менән; взять (брать, принять) на душу — өҫтөңә алыу (яуаплылыҡ, гонаһ һ.б.)

золотое кольцо — алтын балдаҡ

золотой слиток — алтын ҡойолма

золотой рубль — алтын (бер) һумлыҡ

золотой песок — алтынлы ҡом

золотые кудри — алтын бөҙрә сәс

золотые слова — алтын һүҙҙәр

золотой характер — алтын холоҡ

золотые дни — бәхетле көндәр

золотая моя — алтыным минең

золотая молодёжь — кәйеф-сафа ҡороп йәшәүсе йәштәр

золотая осень — алтын көҙ (һары япраҡлы, ҡояшлы көҙ)

золотая свадьба — алтын туй (бергә йәшәүҙең илле йыллығы)

золотая середина — урталыҡ (аҡыл менән уйлап эш итеү хаҡында)

золотое дно — бик төшөмлө урын, Эндрәй ҡаҙнаһы

золотой век — алтын дәүер (фәндең, сәнғәттең сәскә атыу осоро)

золотой дождь — ҙур табыш, төшөм

золотой мешок — алтын һандыҡ (бик бай кеше)

золотой фонд: — 1) алтын фонд (дәүләттең алтын һ.б. хазиналары)

2) бик ҡәҙерле (кешеләр төркөмө һ.б., мәҫ., әҙәбиәт, сәнғәт эшмәкәрҙәре); золотые руки — алтын ҡулдар (оҫталар)

золотых дел мастер — алтын оҫтаһы, зәргәр

обещать (сулить) золотые горы — алтын тауҙар вәғәҙә итеү (артыҡ күпкә ышандырыу)

положить книгу на стол — китапты өҫтәлгә ҡуйыу

влезть на дерево — ағасҡа менеү

надеть на ребёнка пальто — балаға пальто кейҙереү

на разные голоса — төрлө тауыштарға

на новый лад — яңыса

бег на сто метров — йөҙ метрға йүгереү

закрыть на замок — йоҙаҡҡа бикләү

пятнадцать разделить на пять — ун биште бишкә бүлеү

три умножить на три — өстө өскә ҡабатлау

он моложе своего брата на пять лет — ул үҙенең ағаһынан биш йәшкә йәшерәк

сидеть на стуле — ултырғыста ултырыу

лежать на диване — диванда ятыу

вина на мне — ғәйеп миндә

все заботы по дому на ней — бөтә өй мәшәҡәттәре уның өҫтөндә

выступать на съезде — съезда сығыш яһау

учиться на курсах — курстарҙа уҡыу

находиться на излечении — дауаланыуҙа (булыу)

быть на иждивении брата — ағаһы тәрбиәһендә булыу

на той неделе — теге аҙнала

на утренней заре — иртә таңда

свалить вину на другого — ғәйепте башҡа берәүгә ауҙарыу

переписать дом на сына — өйҙө улы исеменә күсереп яҙҙырыу

на ней было пальто — уның өҫтөндә пальто ине

кататься на коньках — конькиҙа шыуыу

приехать на лошади — ат менән килеү

жарить на масле — майҙа ҡыҙҙырыу (майға ҡурыу)

завод работает на нефти — завод нефть менән эшләй

мазь на вазелине — вазелинлы май

варенье на сахаре — шәкәрҙә әҙерләнгән ҡайнатма

на лету — осоп барғанда

на бегу — йүгереп барғанда

на скаку — сабып барғанда

на ходу — барғанда

вернуться на родину — тыуған илгә ҡайтыу

пойти на завод — заводҡа эшкә барыу

идти на голос — тауыш ишетелгән яҡҡа барыу

двигаться на восток — көнсығышҡа табан хәрәкәт итеү

дверь на улицу — ишек урамға табан

наткнуться в темноте на камень — ҡараңғыла ташҡа барып бәрелеү

наскочить на забор — ҡоймаға барып бәрелеү

встреча назначена на завтрашний день — осрашыу иртәгәһе көнгә билдәләнгән

запасаться на зиму — ҡышҡа әҙерләү

приехать на две недели — ике аҙнаға килеү

на первый раз — беренсе тапҡырға

со дня на день — бөгөн-иртәгә, яҡын көндәрҙә, тиҙ арала, ошо арала

с минуты на минуту (с часу на час) — бына хәҙер, хәҙер-хәҙер (тип тороу)

отдать на воспитание — тәрбиәгә биреү

сдать на хранение — һаҡлау өсөн тапшырыу

отрез на платье — күлдәклек тауар

комната на пять человек — биш кешелек бүлмә

учиться на врача — табиплыҡҡа уҡыу

на, возьми — мә, ал

вот тебе и на — бына һиңә кәрәк булһа (ныҡ аптырау белдергәндә әйтелә)

нелёгкая ноша — ауыр йөк

нелёгкая работа — ауыр эш

нелёгкий характер — ауыр холоҡ

нелёгкие условия — ҡыйын шарттар

нелёгкая принесла (занесла, несёт) — кәрәге бер тин ине, нимәгә кәрәге (хәжәте) бар (ваҡытһыҙ, кәрәкһеҙ, кәрәкһеҙгә килгән кешегә ҡарата)

см. принять — принимать 1, 2, 4, 6

приём в институт — институтҡа ҡабул итеү

приём на работу — эшкә алыу

часы приёма — ҡабул итеү сәғәттәре

приём врача — табиптың ҡабул итеү сәғәттәре

устроить приём — ҡабул итеүҙе ойоштороу

официальный приём — рәсми ҡабул итеү

оказать тёплый приём — йылы ҡаршылау

сделать всё в один приём — бөтәһен бер юлы эшләп ҡуйыу

агротехнические приёмы — агротехник алымдар

приём борьбы — көрәш ысулы

литературный приём — әҙәби алым

сложное предложение — ҡушма һөйләм

сложное число — ҡушма һан

сложный характер — ҡатмарлы холоҡ

сложная жизнь — буталсыҡ тормош

сложная операция — ауыр операция

сложный орнамент — хикмәтле биҙәк